Zwaarder worden en groeien: wat kun je er zelf aan doen?
Je krijgt deze folder van de dokter of de diëtist:
- omdat je niet genoeg aankomt in gewicht,
- omdat je niet genoeg groeit in de lengte,
- of omdat je afvalt.
De dokter vindt het nodig dat jij zwaarder wordt en groeit. Maar hoe doe je dat?
Je kunt zwaarder worden en beter groeien door meer te eten. Vooral eten (voeding) waar veel energie en eiwit in zit. In deze folder staat welk eten het beste voor jou is.
Soms heb je door ziekte of door een behandeling, niet veel zin in eten. Dan eet je te weinig, terwijl je lichaam juist extra energie nodig heeft als je ziek bent. Die extra energie haal je uit het eten en drinken. Daarom is het belangrijk dat je genoeg eet. En ook dat je de juiste voedingsmiddelen kiest. Als je dat niet doet, kun je ondervoed raken.
Bij ondervoeding denk je meestal aan hongersnood in een arm land. Maar je kunt ook ondervoed zijn zonder dat je honger hebt. Het woord ondervoeding betekent dat je lichaam energie en eiwit tekort komt.
Je kunt ook ondervoed raken als je te zwaar bent en in korte tijd veel afvalt.
Je moet dus zorgen dat je genoeg energie en eiwit binnenkrijgt. In deze folder lees je welke voedingsmiddelen je daarvoor het beste kunt eten en drinken.
Heb je al een dieet? Eet je bepaalde voedingsmiddelen niet, omdat je er last van hebt? Die voedingsmiddelen moet je natuurlijk ook nu niet nemen. Combineer de adviezen uit deze folder zoveel mogelijk met je eigen dieet.
Hoe merk je dat je ondervoed bent? uitklapper, klik om te openen
- Je valt af.
- Je voelt je minder goed.
- Je geneest langzamer.
- Je hebt minder spierkracht.
- Je hebt meer kans op complicaties. Een complicatie betekent dat de ziekte die je al had erger kan worden. Of dat je er andere klachten bijkrijgt.
Waarom is eten belangrijk? uitklapper, klik om te openen
Een auto heeft brandstof nodig, benzine. Zonder die brandstof rijdt een auto niet. Wij hebben ook brandstof nodig: energie om ons lichaam goed te laten werken. Die energie halen we uit eten en drinken. Daar zitten calorieën in. Hoe meer calorieën, hoe meer energie. Die energie gebruik je:
- om van alles te doen: lopen, fietsen en spelen.
- om je lichaam te laten functioneren. Dit betekent dat je groeit en dat je spijsvertering, je hart, je longen en andere organen goed kunnen werken.
Wat heb jij nodig? uitklapper, klik om te openen
Als je ziek bent, heb je extra veel energie nodig, dus extra veel calorieën.
Je raakt dus ondervoed als je te weinig calorieën binnenkrijgt. Maar ook als je te weinig eiwit eet. Eiwit is de bouwstof voor je lichaamscellen. Eiwit is nodig voor de opbouw en het herstel van je lichaam, bijvoorbeeld van je spieren en je huid. Je hebt dus ook eiwit nodig om te groeien.
Jij moet zwaarder worden en/of groeien in de lengte. Daarom is het belangrijk dat in jouw eten en drinken veel calorieën, eiwit en vitamines zitten. In deze folder staat welk eten en drinken het beste voor jou is.
In de tabel hieronder staat hoeveel je minimaal moet eten. Als je ziek bent, heb je soms extra energie en eiwit nodig. De diëtist of de dokter vertellen wat jij ongeveer nodig hebt.
Eten met extra energie en eiwit uitklapper, klik om te openen
Om aan te komen, moet je extra energie binnenkrijgen, extra brandstof. Eet elke dag drie hoofdmaaltijden. Ontbijt, lunch en avondeten. Daarnaast moet je een paar keer per dag tussendoortjes nemen. Zorg ervoor dat er voldoende energie en eiwit zit in wat je eet. Hieronder staan een paar tips.
- Kies voor ‘volle’ producten in plaats van magere: volle (soja)melk, volle vla, volle (soja)yoghurt, volle (vruchten)kwark, 48+ kaas en worstsoorten.
- Gebruik (dieet)margarine. Daarin zit gezonder vet dan in roomboter. (Dieet)margarine bevat meer vet en dus meer calorieën dan (dieet)halvarine.
- Eiwit zit vooral in dierlijke producten: vlees, vis, vegetarische vleesvervangers, kip, ei, kaas, zuivelproducten. Dus probeer dit ook vaak te eten.
- Als je plantaardige zuivelvervangers gebruikt, neem dan dranken en toetjes gemaakt van erwt en soja. Daar zit ook eiwit in. Dranken van haver, rijst, amandel en kokos bevatten vaak weinig eiwit.
- Peulvruchten en zuivelvervangers zoals sojamelk en sojayoghurt bevatten ook veel eiwit.
- Eiwit zit ook in noten en brood, aardappelen, groenten, maar in kleine hoeveelheden.
- Neem vlak voor de maaltijd geen limonade, vruchtensap of snoep. Daardoor heb je minder zin om te eten.
- Neem niet vaker dan twee keer per dag limonade of snoep. Limonade en snoep geven je wel een vol gevoel, maar ze leveren geen goede voedingsstoffen.
- Heb je een keer echt geen zin in warm eten? Neem dan brood met hartig beleg, en ook een stukje fruit en/of komkommer of tomaat.
- Neem de tijd als je eet.
- Eet als het kan samen met anderen aan tafel. Dat is gezelliger. Je eet dan ook vaak makkelijker en meer.
Dus: drie maaltijden per dag. En vergeet je tussendoortjes niet!
Voor ouders
Maak de maaltijd aantrekkelijker door een leuke placemat, gekleurd servies of een grappige beker. Heeft uw kind weinig trek? Geef dan vaker op een dag kleine hoeveelheden.
Tips voor je broodmaaltijden
- Doe lekker veel (dieet)margarine op je boterham.
- Doe op elke boterham dik beleg.
- Kies voor volvette producten zoals 48+ kaas, pindakaas en worst.
- Drink er volle (soja)melk bij.
- Kies voor fijn volkorenbrood, licht bruinbrood, en geroosterd brood. Eventueel kun je ook witbrood proberen. Bij grof volkorenbrood en roggebrood krijg je snel een vol gevoel, daarom kun je dat nu beter niet kiezen.
- Neem voor de afwisseling eens knäckebröd, krentenbrood, een tosti, harde of zachte bolletjes.
- Af en toe kun je ook een beschuit, een croissant of suikerbrood eten.
- Broodbeleg met veel eiwit en energie:
- volvette (smeer)kaas
- vleeswaren en paté
- pindakaas of hazelnootpasta
- salades (eier- of kipsalade)
- gebakken vis, haring, vis uit blik
- knakworstjes, ragout of kroket
- gebakken ei, omelet of roerei
Wil je af en toe iets anders dan brood? Dan kun je kiezen voor:
- (meergranen)pannenkoeken, poffertjes of wentelteefjes
- pap, volle (soja)melk/yoghurt met muesli, cruesli of cornflakes
Tips voor extra energie:
- Kies altijd volle melkproducten: volle yoghurt, boerenyoghurt, slagroomvla of volle vla, volle (soja)melk, volle chocolademelk of roomkwark.
- Een yoghurtdrank is een mager melkproduct. De drank wordt veel energierijker als je er wat (ongeklopte) slagroom in doet. Bijvoorbeeld 1 eetlepel per beker.
- Doe een scheutje (ongeklopte) slagroom in je pap, vla of yoghurt.
- Laat een klontje (dieet)margarine smelten in je warme pap. Een maaltijdsoep is ook een goede vervanger van je (brood)maaltijd. Bijvoorbeeld erwtensoep, bruinebonensoep of minestronesoep. Doe wat extra room in de maaltijdsoep. Kies niet voor heldere soep, bouillon of cup-a-soup, die geven weinig energie (calorieën).
Warme maaltijd
Hoe kun je je warme maaltijd energierijker maken? Doe een scheutje room of (dieet) margarine bij je groente, puree of saus, of door je toetje. Hieronder staan nog meer tips.
Aardappelen, pasta, rijst en groenten
- Eet vaak aardappelpuree, gebakken aardappelen, frietjes, pasta- of rijstgerechten. Die leveren meer energie (calorieën) dan gekookte aardappelen.
- Doe kaas op je groente en zet het even in de oven. Met kaas wordt je maaltijd energie- en eiwitrijker.
- Door rauwkost krijg je sneller een vol gevoel dan door gekookte groenten. Van rauwkost eet je dus vaak minder. Als je het wel eet, doe dan mayonaise of olie in de dressing.
Vlees, vis en kip
- In vlees, vis en kip zit veel eiwit. Eiwit is de bouwstof voor je lichaam, daarom zijn vlees, vis en kip heel goed om te eten als je zwaarder moet worden of moet groeien.
- Kun je of wil je geen vlees, vis of kip eten? Neem dan vegetarische vleesvervangers. Of roerei, omelet, kaasragout, tahoe of koude vleeswaren.
- Vlees en vis met een krokant korstje (gepaneerd) leveren extra energie.
- In plaats van jus kun je ook een saus nemen. Champignonsaus, roomsaus of kerriesaus bijvoorbeeld.
Toetje
- Neem als toetje iets waar volle melk in zit: volle vla, of kwark, roomyoghurt, roomijs of kant-en-klare toetjes (desserts).
- Heb je na het eten geen trek meer in een toetje, neem het dan op een ander moment. Na school bijvoorbeeld.
Tussendoortjes
Eet ook iets tussen de maaltijden door, een snack of een kleine maaltijd. Bijvoorbeeld:
- milkshake van volle melk, roomijs en fruit
- volle melkproducten en kant-en-klare toetjes
- fruit met slagroom
- stukjes worst of kaas
- bakje chips of nootjes
- stukje chocola, plakje cake of andere koek
- krentenbrood, suikerbrood of ontbijtkoek besmeerd met veel (dieet)margarine
- Evergreen® of Sultana®
- Cheesedippers® - dit zijn soepstengels met smeerkaas
- beschuit, knäckebröd, crackers of toastjes, met veel boter en beleg
- slaatje, (klein) saucijzenbroodje, worstenbroodje of bitterbal
Dieetproducten uitklapper, klik om te openen
Eet je extra energie en eiwit? Maar kom je toch niet voldoende aan, of groei je niet genoeg? Bespreek dit dan met de diëtist. Soms krijg je het advies om speciale dieetproducten te gebruiken, bijvoorbeeld drankjes met extra veel energie en eiwit.
Voor ouders
Dieetvoeding wordt vaak vergoed door de verzekering. De diëtist of de arts kan u helpen bij het aanvragen van een onkostenvergoeding.
Jouw gewicht uitklapper, klik om te openen
Als je graag wilt weten of je zwaarder wordt, kun je jezelf wegen. Doe dat niet vaker dan één keer per week, op een vaste dag en op dezelfde tijd. Schrijf je gewicht op voor de dokter of de diëtist. Dan kunnen we zien of jouw lichaam genoeg energie uit je voeding krijgt.
Voor ouders
Komt uw kind niet aan of valt uw kind nog meer af? Neem dan contact op met de arts of de diëtist. Is uw kind nog niet bij de diëtist geweest? Vraag dan aan de arts een verwijzing.
Hoe lang moet je extra veel energie en eiwit blijven eten?
Heb je een normale eetlust, en zijn de dokter en diëtist tevreden over je gewicht? Dan kun je weer eten en drinken zoals je gewend was. Bespreek met de dokter of de diëtist wat voor jou het gewenste gewicht is.
Contact uitklapper, klik om te openen
Voor een afspraak op de polikliniek diëtetiek, heeft uw kind een verwijzing nodig van een medisch specialist werkzaam in het WKZ.
Polikliniek Diëtetiek
Het secretariaat is bereikbaar op maandag t/m vrijdag van 8.00-12.15 en van 13.00-16.30 uur. Buiten deze tijden kunt u een bericht inspreken op het antwoordapparaat of een e-mail sturen. Als u niet op de afgesproken tijd kunt komen, geef dit dan zo vroeg mogelijk aan ons door. Het secretariaat maakt dan een nieuwe afspraak met u. Het e-mailadres kan alleen gebruikt worden voor algemene vragen. In de e-mail mogen geen persoonlijke of medische gegevens staan, omdat e-mailen niet volledig privacy-veilig is.
Als patiënt van het Wilhelmina Kinderziekenhuis heeft uw kind toegang tot het patiëntportaal Mijn UMC Utrecht. U kunt via Mijn UMC Utrecht een bericht sturen naar de diëtist van uw kind. U krijgt dan binnen vijf werkdagen antwoord.
Inloggen in Mijn UMC Utrecht kan via onze website www.umcutrecht.nl/mijnumcutrecht met DigiD met sms-functie of via de DigiD-app. Wilt u als ouder of wettelijk vertegenwoordiger inloggen in Mijn UMC Utrecht van een kind? Dan moet u eerst een machtiging aanvragen bij de polikliniek van uw behandelend arts.